Dobowa zbiórka moczu – jak wykonać? Procedura

Dobowa zbiórka moczu stosowana jest w diagnostyce wielu schorzeń i zaburzeń układu moczowego i nie tylko. Zobacz, na czym polega badanie. Jak należy się do niego przygotować? Jaki pojemnik stosować?

Czym jest dobowa zbiórka moczu?

Dobowe badanie moczu to nic innego, jak trwająca 24 godziny zbiórka materiału do analizy laboratoryjnej. W tym czasie pacjent kieruje strumień każdej mikcji nie do toalety, lecz specjalnego pojemnika. Po co wykonuje się dobową zbiórkę moczu? Badanie wykonywane jest w celu oceny bilansu płynów w ustroju, a także stężenia poszczególnych składników wydalanych z organizmu.

Wskazaniem są między innymi:

• schorzenia układu moczowego, w tym nerek, pęcherza, cewki, moczowodów;
• choroby metaboliczne, a zwłaszcza podejrzenie cukrzycy oraz kwasicy;
• zaburzenia hormonalne, związane na przykład z niewłaściwą pracą tarczycy;
• zaburzenia wodno-elektrolitowe.

Dobową zbiórkę moczu, zamiast standardowej przygodnej (porannej), zaleca się w celu uśrednienia wyników – należy pamiętać, że poziom wielu substancji może się zmieniać w zależności od pory dnia.

Pojemnik do dobowej zbiórki moczu

Całodobowa zbiórka moczu wymaga od pacjenta przygotowania logistycznego. Kluczowe jest wyposażenie się w dwa pojemniki, a także zapewnienie miejsca do przechowywania materiału w niskiej temperaturze i sterylnych warunkach. Niezbędne zatem są:

• pojemnik do dobowej zbiórki moczu z podziałką, o pojemności 2-3 litrów, do którego bezpośrednio trafiać będą wszystkie pobrane próbki;
• mniejszy pojemnik, taki sam, jak używany jest w przypadku standardowego badania porannego, do którego na koniec odlana zostanie niewielka ilość zebranego płynu, i w którym mocz zostanie dostarczony do laboratorium.

Gdzie kupić pojemnik na dobową zbiórkę moczu? Przede wszystkim w aptekach, ale też sklepach medycznych, a nawet w laboratoriach. Naczynia tego typu kosztują około 10-25 złotych. Pojemniki wykonane są z plastiku i nadają się do sterylizacji – dzięki temu mogą być wykorzystywane wielokrotnie.

Fitolizyna Pasta stosowana w kamicy nerkowej

Fitolizyna to tradycyjny produkt leczniczy stosowany jako środek przeciwzapalny i moczopędny. Ma postać pasty doustnej, zawierającej wyciąg złożony z: kłącza perzu, łusek cebuli, liścia brzozy, nasion kozieratki, korzenia pietruszki, ziela nawłoci, ziela skrzypu, korzenia lubczyku i ziela rdestu ptasiego

SPRAWDŹ WIĘCEJ

Procedura dobowej zbiórki moczu

Właściwe przygotowanie do dobowej zbiórki moczu jest warunkiem miarodajności badania. Aby uzyskać w pełni rzetelny wynik, należy:

• utrzymać codzienne nawyki żywieniowe w dniach poprzedzających badanie – nie należy niczego zmieniać w diecie ani ilości przyjmowanych płynów. Wyjątek stanowi alkohol – nie wolno go spożywać dzień przed, a także w dniu zbiórki. W szczególnych przypadkach (oznaczenie stężenia kwasu wanilinomigdałowego (VMA) oraz homowanilniowego (HVA) kwasu 5 –hydroksyindolooctowego) zabronione są: banany, owoce cytrusowe, wanilia, wyroby ciastkarskie, czekolada, kawa, orzechy;
• unikać wysiłku fizycznego przed oraz w trakcie badania;
• w przypadku kobiet – nie przystępować do zbiórki na 2-3 dni przed spodziewaną miesiączką, a także w trakcie okresu oraz bezpośrednio po jego zakończeniu.

Jak wykonać dobową zbiórkę moczu? Procedura jest w tym przypadku ściśle określona, a jej trzymanie się jest niezbędne do tego, by wynik mógł być traktowany jako wiarygodny. Pamiętaj zatem, że:

• badanie zaczyna się o poranku i trwać będzie do rana dnia następnego;
• cały strumień pierwszej porannej mikcji należy skierować do toalety, nie zbierając do pojemnika nawet jednej kropli (w odróżnieniu od badania przygodnego). Odnotowuje się przy tym dokładną godzinę wizyty w toalecie;
• w czasie kolejnych wypróżnień, mocz w całości oddaje się do zbiorczego naczynia z podziałką, także zapisując godziny poszczególnych zbiórek;
• niezwłocznie po zebraniu próbki pojemnik z moczem należy zakryć i umieścić w lodówce na czas do kolejnego opróżnienia pęcherza moczowego;
• drugiego dnia, inaczej niż pierwszego, do zbiórki dołącza się poranną mikcję – jest to ostatnia pobrana próbka. W miarę możliwości należy zadbać o to, by nastąpiło to równo 24 godziny po rozpoczęciu badania;
• całość zebranego płynu należy starannie wymieszać, potrząsając zbiornikiem;
• korzystając z zamieszczonej w pojemniku podziałki sprawdza się oraz odnotowuje łączną ilość oddanego w ciągu 24 godzin moczu;
• po zapisaniu wyniku należy odlać niewielką ilość zebranego płynu (około 100 mililitrów) do drugiego, mniejszego, jednorazowego pojemnika, w którym próbka zostanie dostarczona do laboratorium;
• mocz do analizy powinien być oddany w jak najkrótszym czasie od zakończenia zbiórki. Dobrze jest więc korzystać z usług laboratorium znajdującego się blisko miejsca zamieszkania. Pamiętaj – zostawiając próbkę musisz przekazać informacje na temat łącznej dobowej ilości moczu, a także godzin, w jakich było wykonane badanie;
• uwaga: zbiórkę należy wykonać powtórnie, jeśli w ciągu doby choć jedna próbka nie została oddana do zbiornika (nie licząc pierwszej).

Dobowa zbiórka moczu – normy

Wyniki dobowej zbiórki moczu zazwyczaj dostępne są w ciągu jednego dnia. Pacjent otrzymuje je wraz z opisem, który jest kluczowy, należy bowiem pamiętać, że w przypadku wielu badań normy stosowane przez poszczególne laboratoria mogą się różnić między sobą. Dlatego też podane niżej parametry należy traktować orientacyjnie – interpretacji wyników dobowej zbiórki moczu powinien dokonywać lekarz, najlepiej specjalista w danej dziedzinie (nefrolog, diabetolog, endokrynolog etc.).

• Prawidłowa ilość oddanego moczu w ciągu 24 godzin to około 2,5 litra, przy czym norma ta jest stosunkowo luźna. Dopiero znaczne odstępstwa mogą z dużym prawdopodobieństwem wskazywać stany chorobowe lub zaburzenia. Bardzo niewielka ilość moczu oddawanego w ciągu doby to tzw. oliguria – może ona być następstwem nieprawidłowej pracy nerek, ale też odwodnienia organizmu. W sytuacji natomiast, gdy ilość wydalanych płynów jest bardzo duża (poliuria), stanowi to potencjalnie jeden z objawów cukrzycy.
• Często badanym parametrem w dobowej zbiórce moczu jest wapń. Wartością pożądaną w tym przypadku jest poniżej 300mg/24 godziny. Wartość tę określa się w przypadku podejrzeń kamicy oraz zaburzeń pracy nerek. Za dużo wapnia w dobowej zbiórce moczu może też świadczyć o osteoporozie.
• Prawidłowy poziom białka w dobowej zbiórce moczu to maksimum 150 mg/24 godziny. U osób zdrowych praktycznie nie powinno ono występować. Podwyższone stężenie, czyli tak zwany białkomocz, świadczyć może o licznych schorzeniach i zaburzeniach. Wyróżnia się m.in. białkomocz nerkowy, który może być efektem np. zapalenia kłębuszków, a także pozanerkowy, zazwyczaj będący manifestacją kamicy albo stanu zapalnego pęcherza, cewki lub moczowodów.

autor: Piotr Brzózka
konsultacja merytoryczna: lek. Konrad Nowak

Bibliografia:

1. Dobowa zbiórka moczu, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne, [data dostępu: 19.04.2021].
2. Pobieranie moczu- Informacja dla pacjenta, Szpital Kliniczny im. Karola Jonshera Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, [data dostępu: 19.04.2021].
3. Dobowa zbiórka moczu (DZM) Laboratoria Medyczne Opti-Med, [data dostępu: 19.04.2021].