Kamica jest zwykle objawem (skutkiem) jakiegoś zaburzenia lub choroby. Zawsze należy najpierw rozpoznać i leczyć przyczynę kamicy, aby zapobiegać jej nawrotom.
Leczenie choroby podstawowej
Kamica może być objawem (skutkiem) jakiegoś zaburzenia lub choroby. Zawsze należy najpierw rozpoznać i leczyć przyczynę kamicy, aby zapobiegać jej nawrotom. W każdym przypadku ataku kolki nerkowej lub wykrycia piasku nerkowego należy skonsultować się z lekarzem.
Pamiętaj, aby skrupulatnie przestrzegać zaleceń lekarskich. Może to uchronić Cię przed kolejnymi atakami kamicy moczowej.
Obfite nawadnianie
Przyjmowanie dużej ilości płynów jest podstawą profilaktyki niezależnie od rodzaju kamicy. Jeśli nie ma przeciwwskazań do przyjmowania takiej ilości płynów, objętość przyjmowanych dziennie płynów należy zwiększyć do 2-2,5 litra, a w przypadku kamicy cystynowej nawet do 3-4 litrów. Duża ilość płynów zwiększa ilość wytwarzanego i wydalanego moczu (zwiększa diurezę), co nasila przepływ moczu w układzie moczowym. W rezultacie kamienie trudniej się formują, a mniejsze łatwiej ulegają wypłukaniu. Ważne jest m.in. aby wypijać większe ilości płynów przed snem. W czasie snu diureza spada (dlatego zwykle nie oddajemy moczu w nocy), a to powoduje lepsze warunki do powstawania kamieni. Dodatkowe podawanie środków o łagodnym działaniu moczopędnym usprawnia cały proces. Pamiętać należy, aby w trakcie przyjmowania tych środków dbać o regularne, zwiększone nawadnianie organizmu.
O właściwym nawodnieniu powinny pamiętać osoby aktywne fizycznie tj. regularnie biegający, ćwiczący na siłowni, itp. W czasie wysiłku fizycznego organizm traci 1 l, a nawet 2 l wody na godzinę. Jak wskazują badania, nie zawsze uzupełniamy ten ubytek. Pijemy wtedy, kiedy czujemy pragnienie, jednak często wypijamy mniejsze ilości niż straciliśmy. Różnica może wynosić nawet 0,5 l. Jeśli ćwiczymy regularnie, np. codziennie, i codziennie mamy niedobór nawet tylko 100-200 ml, po tygodniu jest to już 1 l niedoboru! Podobnie jest w przypadku innych, „ubytków” płynu w organizmie człowieka np. kiedy przebywamy w warunkach wysokiej temperatury. Latem więcej się pocimy i utrata wody z organizmu jest większa. Podobnie może się zdarzyć także zimą, kiedy przebywamy w suchych, intensywnie ogrzewanych pomieszczeniach. Należy pamiętać, iż są to warunki wzmożonego ubytku płynów i płyny te powinno się uzupełniać.
Szczególnie osoby z tendencją do kamicy nerkowej powinny uzupełniać płyny systematycznie i „na siłę”. Zwiększona diureza to kluczowy element profilaktyki kamicy nerkowej.
Nie bez znaczenia jest także rodzaj przyjmowanych płynów. Można spotkać się z opiniami, że warto spożywać np. piwo, ze względu na jego moczopędne działanie. Jednakże należy pamiętać, iż piwo nie jest płynem obojętnym dla organizmu. Zawiera alkohol oraz dodatkowe kalorie, które nie sprzyjają walce z nawrotami kamicy u osób z nadwagą. Dlatego też najlepszym rozwiązaniem jest spożywanie nisko zmineralizowanej wody mineralnej, jako najbardziej uniwersalnego płynu. Ograniczyć powinno się także napoje, w których znajdziemy większe ilości szczawianów np. kompot z rabarbaru, mocna herbata, kakao, soki jeżynowe, czy też agrestowe.
Zwiększ aktywność fizyczną, walcz z nadwagą
Siedzący tryb życia, a także mogąca towarzyszyć mu nadwaga, są czynnikami sprzyjającym rozwojowi kamieni nerkowych.
Nadwaga związana jest z błędami dietetycznymi i zwiększonym spożywaniem substancji zwiększających ryzyko rozwoju kamicy tj. cukru, wapnia, szczawianów oraz produktów mięsnych. Ponadto zbyt wysoka masa ciała sprzyja częstszym zakażeniom układu moczowego, a te zwiększają ryzyko rozwoju kamicy moczowej. Co więcej, modne ostatnio diety odchudzające oparte na produktach wysokobiałkowych dostarczają organizmowi duże ilości białka, a to zwiększa ryzyko rozwoju kamicy moczanowej.
Zwiększona aktywność fizyczna ułatwia przesuwanie się i wydalanie drobnych kryształków wraz z moczem.
Ostrożnie z białkiem
Białko jest niezbędnym elementem odżywiania człowieka. U każdego z nas białka pełnią niezwykle ważną rolę w budowaniu komórek i tkanek, transporcie ważnych substancji, regulacji wielu ważnych procesów w naszym organizmie.
Nasz organizm potrzebuje około 50 gramów białka dziennie. To co spożyjemy ponad tą ilość musi ulec przekształceniu i wydaleniu z organizmu. Produktem przekształcania białek jest kwas moczowy, który jest eliminowany wraz z moczem. Kwas moczowy jest jednak substancją trudno rozpuszczalną w wodzie. Jego nadmiar w moczu grozi tworzeniem się kamieniu nerkowych zawierających moczany. Zależność jest prosta – im bardziej nasze spożycie białka przekracza dzienne zapotrzebowanie, tym więcej kwasu moczowego powstaje i przedostaje się do moczu, a tym samym tym wyższe ryzyko tworzenia się kamieni.
Uwaga na wapń
Wapń jest kolejnym niezbędnym składnikiem pokarmowym obecnym w naszej diecie. Jednak spożywany w nadmiarze zmusza organizm do pozbywania się go wraz z moczem. Duża ilość wapnia w moczu może sprzyjać tworzeniu się trudno rozpuszczalnych związków wapnia, a to zwiększa ryzyko kamicy moczowej
Mało soli, więcej magnezu
Osoby mające problemy z kamicą moczową powinny ograniczyć spożycie soli. Sól kuchenna, czyli chlorek sodu, spożywany w nadmiarze zwiększa usuwanie wapnia przez nerki do moczu. Skutek jest taki, jakbyśmy przyjmowali zbyt duże ilości wapnia.
Wspomnieliśmy wcześniej, że nadmiar wapnia w moczu powoduje tworzenie się trudno rozpuszczalnych związków chemicznych, co sprzyja ich wytrącaniu się i tworzeniu kamieni moczowych. Magnez, podobnie jak wapń, łączy się w moczu z różnymi substancjami, ale w przeciwieństwie do wapnia, związki magnezu są łatwo rozpuszczalne. Tym samym bez problemu zostają wydalone wraz z moczem. Spożywanie magnezu pełni więc funkcję ochronną przed kamicą moczową.
Szczegółowe postępowanie dietetyczne
W zależności od rodzaju kamicy należy stosować odpowiednią dietę, aby ograniczyć dostarczanie do organizmu substancji, z których powstają kamienie.
Dieta w kamicy wapniowo-szczawianowej (najczęściej występującej):
Nie należy spożywać
Szpinak, szczaw, rabarbar
Botwina, figi suszone
Czekolada, kakao
Mocna herbata i kawa naturalna
Koserwy mięsne i rybne
Produkty kiszone
Zupy i sosy w proszku
Ostre przyprawy oraz przyprawy zawierające glutaminian sodu, np. Vegeta, Jarzynka, itp.
Należy ograniczyć
Mleko i przetwory mleczne
Ziemniaki, marchew, buraki,
pomidory, nasiona roślin strączkowych, np. fasola, fasolka szparagowa, groch, groszek zielony
Cukier
Śliwki, agrest
Mięso, przetwory mięsne, ryby, jaja
Świeża kapusta, sałata i inne liściaste warzywa zielone
Orzechy
Produkty zalecane
Duża ilość płynów
Soki owocowe
Produkty zbożowe z pełnego ziarna
Warzywa, ogórki, cebula, kukurydza
Masło
Dieta w kamicy fosforanowo-wapniowej:
Nie należy spożywać
Wody mineralne alkaiczne, np.Kryniczanka, Galicjanka, Staropolanka, Muszynianka, Piwniczanka
Nasiona roślin strączkowych, np. fasola, groch, groszek zielony
Szpinak, szczaw, rabarbar
Czekolada, kakao
Mocna herbata i kawa naturalna
Przyprawy zawierające glutaminian sodu, np. Vegeta, Jarzynka, itp.
Przetwory solne
Należy ograniczyć
Ziemniaki, pozostałe warzywa (niewymienione w zabronionych)
Owoce
Mleko, jaja
Produkty zalecane
Duża ilość płynów
Mięso, wędliny, ryby
Pieczywo
Kasze gruboziarniste, makarony
Masło
Miód
Soki i owoce cytrusowe
Dieta w kamicy moczanowej:
Nie należy spożywać
Podroby
Baranina, wieprzowina
Śledzie, sardynki, szproty, kawior
Czekolada
Kakao, mocna herbata, kawa naturalna
Orzechy
Wywary mięsne i rybne
Rośliny strączkowe, grzyby
Należy ograniczyć
Pozostałe rodzaje mięs spożywać (spożywać tylko gotowane, 100-150 mg dziennie)
Ryby, drób
Produkty zbożowe
Produkty zalecane
Duże ilości płynów
Wody mineralne
Warzywa i owoce
Ziemniaki
Mleko, ser twarogowy chudy
Miód, cukier
autor: Lek. med. Jerzy Serafiński
