Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Zwykle kamienie nerkowe nie składają się tylko z jednej substancji, ale występują jako połączenie kilku związków.
Kamienie nerkowe – charakterystyka
Kamienie nerkowe najczęściej tworzą się:
- ze związków wapnia (kamienie wapniowe)
- ze związków zwanych szczawianami (kamienie szczawianowe)
- ze związków fosforanów (kamienie fosforanowe)
- ze związków kwasu moczowego (kamienie moczanowe)
- rzadziej z cystyny (kamienie cystynowe)
Szczawiany są związkami chemicznymi pochodzenia roślinnego. Bogatymi źródłami szczawianów są m.in. szczaw, rabarbar, szpinak, botwina, buraki czerwone, kakao, herbata.
Kwas moczowy powstaje m.in. w wyniku metabolizmu związków chemicznych zawartych w dużych ilościach w mięsie zwierząt.
Cystyna to aminokwas – związek, z którego zbudowane są białka naszego organizmu. Najwięcej cystyny zawierają białka budujące skórę i włosy.
Zwykle kamienie nerkowe nie składają się tylko z jednej substancji, ale występują jako połączenie kilku związków. U osób dorosłych spotyka się następujące połączenia związków:
- najczęściej, bo u około 60% osób cierpiących na kamicę, kamienie zbudowane są ze związków wapnia i szczawianów (tzw. wewelit)
- u około 11% osób chorych kamienie składają się ze związków fosforanów, wapnia oraz szczawianów
- w 10% przypadków, kamienie zawierają głównie związki kwasu moczowego
- u około 9% osób cierpiących na kamicę występują tzw. kamienie struwitowe, składające się z fosforanu magnezowo-amonowego. Ich pojawienie się związane jest z częstymi zakażeniami dróg moczowych.
- najrzadziej występują kamienie zbudowane z cystyny
Czy wiesz, że…
…..18 lutego 2004 największy kamień nerkowy usunął pacjentowi w Indiach dr Hemendra Shahw w R. G. Stone Urological Research Institute w Bombaju? Kamień wyjęty pacjentowi z lewej nerki miał w najszerszym miejscu 13 cm! Był to największy kamień nerkowy na świecie!1
….18 stycznia 2006 ogłoszono, że aktor występujący w serialu Star Trek William Shatner (USA) sprzedał kamień nerkowy, który „urodził” rok wcześniej, za 25 000$. Nabywcą było kasyno online – GoldenPalace.com, które dołączyło kamień do swojej kolekcji “ciekawostek”. Był to najdroższy kamień nerkowy na świecie!2
Stany sprzyjające rozwojowi kamicy nerkowej
- Nadmiar substancji chemicznych w moczu spowodowany może być inną chorobą np. dną moczanową (nadmiar substancji zwanych moczanami), osteoporozą (nadmiar wapnia), chorobami układu pokarmowego (nadmiar szczawianów), ale także niewłaściwą dietą (nadmiar wapnia, szczawianów, moczanów), zbyt małym spożyciem płynów, jak również pracą w środowisku o wysokiej temperaturze (np. hutnicy) lub przebywaniem w gorącym klimacie tropików.
- Otyłość również należy do czynników ryzyka kamicy nerkowej. Dieta, zbyt bogata w sól kuchenną, białko zwierzęce, tłuszcze, powoduje nadmiar substancji, z których tworzą się kamienie nerkowe. Osoby otyłe piją mniej, co powoduje niewystarczającą dobową produkcję moczu, a co za tym idzie zwiększają ryzyko powstawania kamicy nerkowej.
- Zmniejszenie ilości moczu np.:
Niedostateczne nawadnianie organizmu (np. utrata poczucia łaknienia u osób starszych; zbyt małe spożywanie płynów w czasie upałów, wysiłku fizycznego lub pracy w wysokich temperaturach).
O właściwym nawodnieniu powinny pamiętać osoby aktywne fizycznie tj. regularnie biegający, ćwiczący na siłowni, itp. W czasie wysiłku fizycznego organizm traci 1 l, a nawet 2 l wody na godzinę. Jak wskazują badania, nie zawsze uzupełniamy ten ubytek. Pijemy wtedy, kiedy czujemy pragnienie, jednak często wypijamy mniejsze ilości niż straciliśmy. Różnica może wynosić nawet 0,5 l. jeśli ćwiczymy regularnie, np. codziennie, i codziennie mamy niedobór nawet tylko 100-200 ml, po tygodniu jest to już 1 l niedoboru! Szczególnie osoby z tendencją do kamicy nerkowej powinny uzupełniać płyny systematycznie i „na siłę”. - Zmniejszenie przepływu moczu np.:
Przeszkody w przepływie moczu: łagodny przerost gruczołu krokowego, wady anatomiczne dróg moczowych. - Wzrost stężenia substancji rozpuszczanej np.:
Wapń – dieta bogatowapniowa, nadużywanie preparatów zawierających wapń, osteoporoza, długotrwałe unieruchomienie, przerzuty nowotworowe do kości;
Szczawiany – dieta bogata w szczawiany (szpinak, rabarbar, szczaw, buraki), stany zapalne jelit, stany po operacjach jelit, dieta uboga w wapń (wapń wiąże szczawiany w przewodzie pokarmowym, dzięki czemu trudno wchłaniają się do krwi – dieta uboga w wapń ułatwia wchłanianie szczawianów do krwi i ich przechodzenie do moczu);
Moczany– dieta bogata w mięso zwierząt, dna moczanowa, przyjmowanie dodatkowych wysokich dawek witaminy C, choroba nowotworowa.
Przypisy:
- http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/4000/largest-kidney-stone
- http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/5000/most-expensive-kidney-stone
autor: Lek. med. Jerzy Serafiński