Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Badanie ogólne moczu jest jednym z podstawowych badań – tak jak na przykład morfologia krwi. Lekarze zlecają jego wykonanie profilaktycznie oraz w celu potwierdzenia rozpoznania choroby. Na które wartości należy zwrócić szczególną uwagę?
Barwa moczu
Barwa moczu to coś, co można ocenić gołym okiem. Prawidłowy kolor to przejrzysty żółty lub jego odcienie. Każdy inny może być odbierany jako „chorobowy”.
Mocz czerwony (odcienie różowego, czerwonego, brunatnego) informuje nas o tym, że są w nim obecne elementy krwi – erytrocyty, hemoglobina, mioglobina. Taka barwa pojawia się też na skutek działania niektórych leków. Ciemny mocz może świadczyć o odwodnieniu organizmu. Czasami zmiana jego koloru pochodzi również od pokarmów, które spożywamy – np. od buraków ćwikłowych. Odbarwiony mocz może z kolei świadczyć o chorobie nerek (mocz źle zagęszczony przez niewydolne nerki) czy też nieprawidłowo kontrolowanej cukrzycy.
Mętny kolor moczu oznacza, że znajdują się w nim leukocyty, grzyby, śluz albo kryształki, np. moczany lub fosforany. Obecność leukocytów może świadczyć o zapaleniu pęcherza, dróg moczowych, nerek czy gruczołu krokowego. Jednocześnie może też sygnalizować nieprawidłowe pobranie próbki moczu do badania (zanieczyszczenia)
Ciężar właściwy
Wartości prawidłowe tego parametru wynoszą od 1,005 do 1,030 g/l.
Niższy poziom świadczy o nadmiernym przyjmowaniu płynów, może być wynikiem stosowania leków moczopędnych czy też niewydolności nerek.
Wyższa gęstość właściwa moczu pojawia się zazwyczaj w wyniku przyjmowania zbyt małej ilości płynów lub ich utraty (odwodnienia) na skutek nadmiernego pocenia się, biegunki, wymiotów czy też gorączki. Może też pojawić się w związku ze zwiększoną utratą glukozy lub białka przez nerki i obecności tych substancji w moczu.
Odczyn moczu, czyli jego pH
Wartości prawidłowego w tym przypadku zawarte są w przedziale 4,6–8,0 pH.
Okazuje się, że niektóre z pokarmów oraz leki mogą wpływać na pH moczu. Niższa wartość tego parametru, czyli tzw. zakwaszenie, z reguły pojawia się wskutek ciężkiej choroby płuc lub biegunki, drastycznej diety, źle kontrolowanej cukrzycy czy też odwodnienia bądź nadmiernego picia alkoholu.
Wysokie pH (alkalizacja) może być skutkiem niektórych chorób nerek, astmy oskrzelowej, zakażeń układu moczowego oraz wymiotów.
Białko w moczu
Białko nie powinno w ogóle występować w moczu zdrowego człowieka. Jeśli zaś jest obecne, oznacza to z reguły: chorobę nerek, infekcje, cukrzycę, nadciśnienie, chorobę nowotworową, toczeń układowy, białaczkę, zapalenie kłębuszkowe nerek, niewydolność serca, zatrucie pokarmowe czy stan przedrzucawkowy. Jak z tego wynika, białko w moczu jest więc bardzo poważnym objawem, który powinien być szybko oceniony pod kątem występowania określonych schorzeń.
Glukoza
U osoby zdrowej glukoza nie powinna pojawiać się w moczu. Niewielkie jej ilości dopuszczane są w czasie ciąży.
Najczęściej glukoza znajduje się w moczu w przebiegu cukrzycy lub uszkodzenia cewek nerkowych. Może również wystąpić na skutek spożycia dużej ilości węglowodanów, stresu, nadużywania alkoholu, stosowania niektórych leków np. sterydowych, dożylnego przyjmowania płynów (kroplówki z glukozą) czy chorej wątroby.
Kryształy
Mogą pojawiać się zarówno u osób chorych, jak i u zupełnie zdrowych. Jeśli pacjent cierpi na kamicę moczową, to materiał, z jakiego zbudowane są kryształy (złogi moczanów lub fosforanów), może pomóc w określeniu rodzaju kamicy.
Ciała ketonowe
Ciała ketonowe nie pojawiają się w moczu zdrowego człowieka. Są obecne w przypadku dłuższego nieprzyjmowania pokarmów, a także powikłań cukrzycy lub jej niewłaściwego kontrolowania. Występują również u osób uzależnionych od alkoholu, a czasami też u pacjentów cierpiących z powodu długotrwałych wymiotów.
Wałeczki
Nie występują w prawidłowym moczu lub stwierdza się tylko pojedyncze wałeczki szkliste. Mają one kształt cylindryczny i tworzą się w cewkach nerkowych, dlatego stwierdzenie wałeczków innych niż szkliste zwykle wskazuje na chorobę nerek. Wałeczki mogą się pojawić z powodu gorączki lub po ciężkim wysiłku fizycznym u osoby bez choroby nerek.
Ogólne badanie moczu powinno być wykonywane profilaktycznie raz w roku.
autor: Alicja Barszcz
